ทศชาติชาดก
๑.เตมีย์ชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระเตมีย์ราชกุมาร ได้ทรงสดับคำที่พระราชบิดาตรัสให้ราชบุรุษลงอาชญาแก่โจร มีความสะดุ้งกลัวต่อบาป เร่าร้อนพระทัย อยากจะออกไปจากพระราชฐาน นางเทพธิดาจึงแนะนำให้ทำเป็นคนใบ้ พระองค์ทรงอธิษฐานจิตปฏิบัติตาม พระราชบิดาทรงให้ทดลองด้วยอุบายต่างๆ ก็ไม่สามารถจะทำให้พระองค์ละความตั้งใจได้ ในที่สุดพระราชบิดาเข้าพระทัยว่า พระองค์เป็นคนกาลกิณี จีงรับสั่งให้เอาไปฝังทั้งเป็น เลยเป็นเหตุให้พระองค์ได้ออกผนวชเป็นฤษีสำเร็จณาน และอภิญญา สิ้นชีวิตแล้วไปเกิดในพรหมโลก
๒.มหาชนกชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระมหาชนกราชกุมาร มีความเพียรมั่นคง เมื่อเรือแตกต้องว่ายน้ำอยู่กลางมหาสมุทร นางเมขลาเทพธิดามาพูดทดลองใจให้ทอดอาลัยในชีวิต พระองค์ก็ไม่ละความพยายาม นางเมขลาเลื่อมใสจึงช่วยให้พ้นจากอันตรายในมหาสมุทร แล้วได้เป็นพระมหาชนกราช ครองเมืองมิถิลานคร แคว้นวิเทหะ ภายหลังได้ออกผนวชเป็นฤษี
๓.สุวรรณสามชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพราหมณ์ฤษี เลี้ยงบิดามารดาที่ตาบอด ถูกพระเจ้าปิลยักษ์ยิงด้วยธนู ได้รับทุกขเวทยาอย่างสาหัส ก็ไม่โกรธ ภายหลังได้ถวายโอวาทแด่พระเจ้าปิลยักษ์ให้ดำรงอยู่ในทศพิธราชธรรม
๔.เมนิราชชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระเจ้าเนมิราช ทรงยินดีในการบริจาคทาน และรักษาพรหมจรรย์ ภายหลังทรงรำพึงว่า การบริจาคทานกับการรักษาพรหมจรรย์ อย่างไหนจะมีผลมากกว่ากัน ท้าวทักกเทวราชทราบความปริวิตกนั้น จึงลงมาพยากรณ์ และให้มาตุลีเทพบุตรนำทิพยรถมารับพระองค์ไปดูนรก และสวรรค์ ภายหลังเมื่อทรงพระเกษาหงอกจึงได้ออกผนวชเป็นราชฤษี
๕.มโหสถชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นมโหสถบัณฑิต มีปัญญาสามารถแก้ไขปัญหาของเทวดา และมนุษย์ได้คิดอุบายให้กษัตริย์ ๑๐๑ พระองค์ รอดพ้นจากการวางยาพิษ และคิดอุบายขุดอุโมงค์ให้พระเจ้าวิเทหราช รอดพ้นจากอำนาจของพระเจ้าจุลนีพรหมทัต
๖.ภูริทัตตชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระยานาคชื่อภูริทัต อธิษฐานอุโบสถ ถอดกลั้นความโกรธไม่ทำร้ายหมองูที่จับไปเล่นละคร และได้กล้าแสดงธรรมล้างทิฐิของพวกเรียนพระเวทบูชายัญ
๗.จันทกุมารชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระโอรสของพระเจ้าเอกราช ทรงพระนามว่าพระจันทกุมาร ทรงตัดสินความโดยยุติธรรม พราหมณ์ที่รับสินบนแกล้งทูลยุยงให้เอาพระจันทกุมาร ไปฆ่าบูชายัญ แต่มีผู้ช่วยให้พ้นอันตราย
๘.มหานารทกัสสปชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพรหม ชื่อนารทกัสสป มาช่วยนางรุจาแสดงธรรม ทำลายล้างมิจฉาทิฐิ ท้าวอังคติราช และราชบริพาร
๙.วิธูรชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นวิธุรบัณฑิต ถวายอรรถธรรมแด่พระเจ้าโกรพ รักษาสัตย์ ยอมสละชีวิตไปกับปุณณกยักษ์ที่จะฆ่าเอาหัวใจไปให้นางวิมลา และรอดชีวิตกลับมาได้ด้วยความฉลาดในการแสดงธรรม
๑๐.มหาเวสสันดรชาดก พระเวสสันดรทรงบริจาคทรัพย์สิ่งของให้เป็นทาน ต่อมาทรงบริจาคช้างสำคัญคู่บ้านคู่เมืองไป จนเป็นเหตุให้ถูกเนรเทศไปอยู่ป่า แต่สุดท้ายพระเวสสันดรทรงได้กลับมาครองเมืองต่อจากพระบิดา
|